Lahey Zirvesi: Atlantik’te birlik değil, çözülme devam ediyor

NATO’NUN 24-25 Haziran’da Lahey’de yapılan Devlet ve Hükümet Başkaları Zirvesi, Avrupa-Atlantik ittifakının geleceği konusundaki karamsar görüşleri azaltmadı, tersine artırdı. Her ne kadar örgüt tarihinin en kısa zirve bildirilerinden biri olan sonuç açıklamasında üyelerin Gayrı Safi Yurt İçi Hasılalarının yüzde 5’ini savunmaya ayırmaları kararı ilan edilmiş olsa da, Avrupa ekonomilerinin durumu nedeniyle bunun hayata geçirilmesi çok zor görünüyor. Zirve toplantısı, biraz Trump gösterisi olarak pompalansa da esasında, Trump ile Avrupalı liderlerin “birbirleriyle anlaşamama konusunda anlaşması” ile sonuçlanmış görünüyor.

ABD’NİN AVRUPA GÜVENLİĞİNE KATKISI SÜRECEK Mİ?

Trump işbaşına geldiğinden bu yana en önemli konu olan “ABD’nin Avrupa’nın güvenliğine katkısının devamı” konusunda toplantıdan herhangi bir sonuç çıkmadı. Dahası, ABD’nin bu konudaki planlarını ilerletme yönünde iradesinin daha güçlendiği söylenebilir. Henüz ayrıntıları bilinmese de, ABD’nin bu yılın sonuna kadar Avrupa’dan belli sayıda askerini çekmesi ve yeni konuşlandırmalar yapması yönünde planı geçerliliğini koruyor. Bu durum Avrupa ülkeleri için, savunma harcamalarını artırma kararının yanında yeni bir yük oluşturacak. Ama daha önemlisi, bu eylemin taşıdığı siyasi mesaj olacak. NATO, ABD ile Avrupa arasında güvenlik merkezli, ama aynı zamanda ekonomik ve siyasi bütünleşmenin motoru. ABD’nin, Avrupa’daki askeri varlığını kademeli olarak azaltması, İttifak’ın temel ruhundan önemli bir sapma anlamına geliyor.

ZELENSKİY VE UKRAYNA’NIN DÜŞÜŞÜ

İkinci önemli konu, Ukrayna ve Rusya meselesi idi. Zirve bildirisinde Rusya’nın Avrupa-Atlantik güvenliğine “acil tehdidi” yerine “uzun vadeli tehdidi”nden bahsedildi. Ukrayna’ya ise genel geçer bir destek vurgusu yer aldı. Daha önceki üç toplantıda baş konuk olarak ağırlanan Zelenskiy ise, zirvenin herhangi bir resmi toplantısına katılmadı. Trump ile görüş ayrılığı yaşayan Avrupa devletleri, Rusya’ya karşı daha sert ve geniş kapsamlı NATO stratejisi öneriyordu. ABD’nin itirazı sonucu bu planlar masaya gelmedi. Bu strateji, 1990’larda Rusya’yı potansiyel ortak olarak gören stratejinin yerini alacaktı.

Öte yandan ABD, Ukrayna’ya desteğini kademeli olarak azaltıyor. Bu durum, Ukrayna’ya daha fazla desteği savunan Avrupa devletlerini zora sokuyor.

ASYA’YA GENİŞLEME NE OLDU?

Bu zirve önceki üç zirve toplantısında farklı olarak NATO’nun Asya’ya doğru genişleme politikası açısından da fiyaskoyla sonuçlandı. Önceki toplantılara davet edilerek katılan Japonya, Güney Kore ve Avustralya Lahey’deki zirveye katılmadı. NATO’nun temel belgelerine giren Çin’in Atlantik’in “kurallara dayalı uluslararası düzen”i tehdit ettiği yönündeki değerlendirmeye ilişkin Lahey toplantısında herhangi bir vurgu yer almadı.

Nesnel çıkarları Rusya ve Çin ile çatışmak değil işbirliği kurmak olan Avrupa devletleri, geçmiş dönemin Rusya ve Ukrayna politikasını sürdürmeye çalışıyor. Trump’ın Çin’e karşı izlediği inişli çıkışlı politika, önceki dönemde uygulanan ABD’nin Rusya’ya karşı olduğu gibi, Çin’e karşı da NATO vasıtasıyla Avrupa’yı yedeğine alma politikasını sekteye uğratıyor.

Toplam olarak Lahey Zirvesi, perde arkasındaki anlaşmazlıkların derinleştiği, Avrupa- Atlantik İttifakı’nın geleceği açısından belirsizliklerin arttığı bir resim ortaya koydu.